Als je ouderen wil motiveren voor valpreventie is het belangrijk om hun motieven en weerstanden te kennen en daarop in te spelen. Deze kunnen per oudere verschillen. Lees daarover meer in Zo motiveer je ouderen voor valpreventie en in de handreiking op deze pagina.

Omschrijf je doelgroep

Begin bij het omschrijven van je doelgroep. Doe dat zo uitgebreid en zo concreet mogelijk. Want hoe beter je de toekomstige deelnemers van je cursus voor je ziet, hoe beter je weet waar en hoe je ze moet benaderen. 

Werk samen met zorgprofessionals

Huisartsen, praktijkondersteuners, thuiszorgmedewerkers, fysio- en ergotherapeuten, apothekers: allemaal zorgprofessionals die veel contact hebben met kwetsbare ouderen. Zorg ervoor dat zij weten waarom valpreventie belangrijk is en dat jij cursussen organiseert. Ouderen hebben veel vertrouwen in deze professionals. Hun advies volgen ze vaak op.

Denk ook aan organisaties buiten de zorg

Niet alle ouderen hebben contacten in de zorg. Richt je daarom ook op organisaties en zorgprofessionals die buiten de zorg actief zijn. Denk bijvoorbeeld aan buurtsportcoaches, ouderenorganisaties, welzijnsorganisaties en het Wmo-loket van de gemeente. Ook zij kunnen ouderen wijzen op het belang van valpreventie. Adressen vind je in wijk- of stadsgidsen en op internet.

Spreek ouderen persoonlijk aan  

Mond-tot-mondreclame tussen ouderen onderling werkt heel goed. Hulp en tips nemen ze snel van elkaar aan. Zorgprofessionals als wijkverpleegkundigen, praktijkondersteuners, huisartsen en apothekers kunnen ouderen het beste persoonlijk aanspreken en doorverwijzen. Hierbij kan de toolkit Zo ga je in gesprek over valrisico’s gebruikt worden. Maak je gebruik van folders of advertenties? Zet er dan altijd een telefoonnummer bij, zodat geïnteresseerde ouderen kunnen bellen als ze vragen hebben.

Gebruik verschillende communicatiemiddelen naast elkaar 

Wat de beste manier is om iemand te benaderen, verschilt van persoon tot persoon. Gebruik daarom verschillende communicatiemiddelen naast elkaar. Zo bereik je zo veel mogelijk mensen. Denk bijvoorbeeld aan:

• een advertentie of artikel in de lokale krant (of huis-aan-huisblad)
• een advertentie of artikel in de nieuwsbrief van de ouderenbond
• posters en flyers in supermarkten en bibliotheek
• een radiospotje op de lokale of regionale radiozender (zo bereik je ook laaggeletterden)

Zet ervaringsdeskundigen in

Laat een oud-deelnemer van de cursus vertellen over zijn of haar ervaringen. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van een korte uitspraak (quote) in een advertentie, of mondeling tijdens een bijeenkomst van de ouderenbond. Een verhaal van iemand uit de eigen groep is de beste manier om weerstand bij ouderen weg te nemen en hun motivatie te vergroten.

Benut de kracht van herhaling

Komt dezelfde boodschap vanuit verschillende personen en via verschillende kanalen bij een oudere terecht? Dan werkt dat versterkend. Daarnaast vinden ouderen het fijn om informatie rustig na te lezen. Zorg dus altijd voor gedrukte folders of flyers die je mee kunt geven.

Zet de puntjes op de i

Let bij alles  op de volgende details: 

• Gebruik gewone woorden en vermijd vaktaal.
• Praat tegen je doelgroep in plaats van over je doelgroep.
• Gebruik foto’s waarin ouderen zich herkennen.
• Vermeld altijd de 5 W’s: wat, wie, waarom, waar en wanneer
• Houd het eenvoudig, rustig en overzichtelijk.
• Maak gebruik van quotes en ervaringsverhalen.
• Houd rekening met culturele gebruiken en gewoonten.
  

Maak ze bewust van het nut van valpreventie

Voordat ouderen open staan voor deelname aan een valpreventie cursus is het belangrijk dat ze inzien dat valpreventie voor hen relevant is. Zo kun je bijvoorbeeld leuke activiteiten inzetten, waarmee mensen inzien dat ze veel kunnen doen om de kans op een val te verkleinen. Bijvoorbeeld:

• testjes voor balans en spierkracht
• een bingo waarbij de prijsjes te maken hebben met het voorkomen van een val
• het kennis- en actiespel DobbelFit, waarbij ouderen in teams vragen beantwoorden en beweegopdrachten doen
  

Geef ze vertrouwen in hun eigen kunnen

Voor het veranderen van gedrag is vertrouwen in het eigen kunnen erg belangrijk. Veel mensen gebruiken smoesjes of hebben belemmerende gedachten (‘bewegen is niets voor mij’). Neem deze weg door te laten zien dat iemand anders die dat ook dacht, toch met succes is gaan bewegen. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld verhalen van oud-deelnemers.

Breng het positief

Formuleer alles wat je zegt en schrijft, positief. Benadruk dat de cursus leuk en gezellig is. Laat zien wat de positieve effecten zijn en dat de cursus meer oplevert dan kost. Vermijd termen als valpreventie, gezondheidsbedreiging en veiligheid. Sluit liever aan bij waarden die ouderen belangrijk vinden, zoals zo lang mogelijk fit, vitaal en gezond blijven en daardoor bepaalde dingen kunnen blijven doen. 

Neem praktische barrières weg

Zorg ervoor dat er geen praktische belemmeringen zijn voor mensen om de cursus te volgen:

• Kies een cursuslocatie die goed toegankelijk is.
• Regel eventueel vervoer van en naar de cursuslocatie.
• Maak de cursus zo goedkoop mogelijk of regel subsidie.
• Kies een handig tijdstip voor de cursus.
• Maak de cursus niet te lang.
• Zorg voor een vertrouwde omgeving.
• Neem de tijd om vertrouwen te creëren.
  

Bring a friend

Samen ergens naartoe gaan is vaak leuker dan alleen. Geef deelnemers de mogelijkheid om iemand mee te nemen.

Maak gebruik van het sociale netwerk van een oudere

Mensen uit de naaste omgeving van ouderen kunnen hen motiveren om een valpreventiecursus te gaan (en blijven) volgen. Daarnaast kunnen ze voor praktische ondersteuning zorgen (halen en brengen) en sociale ondersteuning (meegaan).

Stel de oudere centraal

• Praat met de oudere over zijn of haar verwachtingen en doelen, en over de barrières die hij of zij misschien heeft ervaren. Dit kan bijvoorbeeld met Motivational Interviewing
  Motivational interviewing is een gesprekstechniek om gedrag te veranderen. Bij deze methode wordt motivatie om te veranderen niet van buitenaf opgelegd maar uitgelokt bij de cliënt.
  . Kijk naar de colleges Motivational Interviewing van Stijn van Meerendonk van de Academie voor Motivatie & gedragsverandering. In college 1 en college 2 vertelt Stijn over theorie en gebruik van Motivational Interviewing.
• Sluit aan op de individuele behoeftes van de oudere. 
• Begin met een test om het instapniveau te bepalen, en pas de intensiteit van de oefeningen daarop aan. 
• Geef oefeningen die passen in de gewoontes en dagprogramma’s van ouderen.
• Ga voor een multidimensionale aanpak: combineer de valpreventiecursus bijvoorbeeld met een sociale en een voedingscomponent.

Zorg voor actieve begeleiding

Als ouderen merken dat er aandacht en waardering is voor hun inspanningen, werkt dat motiverend. Een coach of buddy kan deze rol op zich nemen. Wat ook werkt: zelf het effect van de cursus ervaren door regelmatig testjes te doen. Bespreek ook samen wat het resultaat van zo’n testje betekent.

Maak ruimte voor sociale interactie

Creëer een moment voor sociale interactie. Plan bijvoorbeeld een koffiemoment of lunch na elke cursusbijeenkomst. Sociale interactie versterkt de groepsbinding en daarmee de motivatie van de deelnemers. Je kunt deze sociale momenten ook gebruiken om extra voorlichting te geven.

Geef deelnemers eigen verantwoordelijkheid

Door ouderen keuzevrijheid te geven, vermindert hun weerstand. Laat ouderen bijvoorbeeld zelf bepalen hoe, waar en wanneer ze hun oefeningen uitvoeren. Gebruik bijvoorbeeld een beweegdagboek, app of exergame.

Zorg voor een vervolg

Informeer deelnemers op tijd over de mogelijkheden die er zijn om na de cursus te blijven bewegen. Nodig bijvoorbeeld een lokale sportaanbieder of buurtsportcoach uit om te vertellen over het beweegaanbod voor ouderen. Of spoor mensen aan om in koppels proeflessen van het bestaande beweegaanbod te gaan volgen.

De belangrijkste tip: werk samen met andere professionals om ouderen te bereiken. En maak een valpreventiecursus zo leuk mogelijk voor alle deelnemers. Zo hou je er zelf ook plezier in!