Verkeersveiligheid
Fietsongevallen
Fietsen is in Nederland erg populair en gezond voor lichaam en geest. Een mooie gewoonte die zeker behouden moet blijven. Helaas heeft fietsen ook een keerzijde. In 2023 vonden 111.000 bezoeken aan de Spoedeisende Hulp (SEH) plaats in verband met letsel door een verkeersongeval. In 71.900 gevallen waren de slachtoffers fietsers.
De actuele cijfers
Van de 71.900 fietsslachtoffers die een SEH bezocht hebben in 2023 zien we dat een merendeel ernstig letsel had, namelijk 45.200 slachtoffers. Bijna de helft van alle fietsslachtoffers (49%) liep een fractuur op en 17 procent had hersenletsel. Dit is helaas geen incident. Het aantal fietsslachtoffers met ernstig letsel is in de afgelopen 10 jaar fors gestegen, namelijk met 24% in de periode 2014-2023. 68 procent van alle fietsslachtoffers had een eenzijdig ongeval. Dat betekent dat ze een ongeluk hadden waarbij er niet is gebotst met een andere verkeersdeelnemer of een obstakel. Ze liepen hun ongeval bijvoorbeeld op door uitglijden, uitwijken, evenwichtsverlies of een spaakbeknellingen.
Verkeersletsel 2023
Bekijk de actuele cijfers en inzichten over over fietsslachtoffers en verkeersongevallen (vanaf 16 april zijn de fietsletselcijfers van 2024 bekend),
Kwetsbare groepen
Meer dan de helft van alle fietsslachtoffers betreft jongeren van 12-17 jaar of 55-plussers. Jongeren van 12-17 jaar vertegenwoordigen 13% van alle fietsslachtoffers (9000) en 55+ zijn met 40% de grootste groep fietsslachtoffers (28.800). Het aantal SEH-bezoeken vanwege ernstig letsel onder 12-17 jarigen is in de periode 2014-2023 met 40 procent gestegen. Mogelijke oorzaken die hierbij een rol kunnen spelen zijn onervarenheid in het verkeer, het sneller afgeleid zijn en het vaker vertonen van risicogedrag door deze leeftijdsgroep. Factoren die we bij VeiligheidNL verder willen onderzoeken. Onder oudere fietsslachtoffers is het aandeel met ernstig letsel relatief groot. Ruim driekwart had in 2023 ernstig letsel. Dit aantal is in de periode 2014-2023 met 31 procent gestegen.
Oorzaken en ontwikkelingen fietsongevallen
Verkeersongevallen zijn complex en ontstaan vaak door een samenloop van verschillende omstandigheden. Belangrijke oorzaken die fietsslachtoffers aangeven zijn het eigen gedrag (bijvoorbeeld niet goed opletten, of het maken van een stuurfout), de toestand van de weg en het gedrag van andere verkeersdeelnemers. Lees meer over de uiteenlopende oorzaken in ons onderzoek naar fietsongevallen en snor-/bromfietsongevallen in Nederland en het vervolgonderzoek fietsongevallen 2020-2021
Ontwikkelingen fietsers
Bij VeiligheidNL houden we ons niet alleen bezig met letselaantallen en oorzaken, maar monitoren we ook ontwikkelingen in het verkeer én werken we aan passende maatregelen en oplossingen. Voorbeelden van thema’s waar we ons mee bezig houden zijn de opkomst van de e-bikes en fatbikes, risicogedrag op de fiets en het gebruik van alcohol en drugs op de fiets.
4 ontwikkelingen die tot meer fietsongevallen leiden
De groeiende zorg en discussie in de maatschappij over de e-bike en fatbike is terecht. De afgelopen jaren is het aantal SEH-bezoeken voor letsel door een ongeval met een elektrische fiets sterk toegenomen. Eerst zagen we deze trend vooral onder 55-plussers, daarna ook onder jongeren (12-17 jaar). Bij de jongeren gaat deze groei vooralsnog door. De opkomst van de fatbike speelt daarbij mogelijk een rol.
Begin 2024 signaleerden we dat letsel als gevolg van een ongeval met een fatbike dezelfde trend volgde als de e-bikes. Om op korte termijn meer inzicht te krijgen in het aantal ongevallen met een fatbike en deze ook te kunnen vergelijken met de e-bike en andere fietsen, organiseerde en presenteerde VeiligheidNL eind 2024 de resultaten van de meetweek fietsongevallen. Bij de aanname dat deze week een gemiddelde week was, is de grove schatting dat er jaarlijks 5000 fatbikers op de SEH worden behandeld. In bijna de helft van de fatbike-ongevallen was het slachtoffer tussen de 12 en 15 jaar. Lees meer.
Tijdens de adolescentie ontwikkelt het beloningscentrum van het brein zich razendsnel. Maar het deel van het brein dat nodig is voor het reguleren van gedrag, ontwikkelt zich langzamer. Door deze disbalans zijn jongeren eerder geneigd om risico’s te nemen. Daarnaast zien we dat jonge fietsers vaker een ongeluk hebben doordat ze afgeleid waren. Bijvoorbeeld omdat ze met iemand aan het praten waren tijdens het ongeval, of omdat ze muziek luisterden. Lees meer over de risicogedragingen van jongeren en afleiding op de fiets
Oudere fietsers (55 jaar en ouder) waren in 2023 verantwoordelijk voor 40% van de SEH-bezoeken van fietsers, wat neer komt op 28.800 SEH-bezoeken. Hoewel fietsongevallen complex van aard zijn, lopen ouderen mogelijk meer risico doorzat zij vaker specifieke gezondheidsproblemen hebben en door algemene achteruitgang van hun motorische-, cognitieve- en sensorische functies. Met deze achteruitgang zijn oude fietsgewoontes niet altijd meer voldoende veilig.
Steeds meer ouderen zijn angstig om te fietsen, terwijl blijven fietsen juist goed is voor de gezondheid, sociale inclusie en zelfredzaamheid. Hoe zorgen we er met zijn allen voor dat fietsen toegankelijk blijft voor de oudere fietser? Veilige infrastructuur, beschermingsmiddelen (zoals fietshelm en fietsspiegels), training van veilig fietsgedrag en andere fietsactiviteiten, zoals het landelijk programma Doortrappen kunnen hierbij helpen.
Op de fiets stappen na een avond drinken en/of na drugsgebruik komt veel voor, maar is riskant. Het kan leiden tot schedel- en hersenletsel, breuken en wonden. Of erger, tot een fataal ongeval. Fietsen onder invloed is een onderbelicht probleem in het voorkomen van verkeersongevallen.
Dag van de fietshelm 16 april 2025
Door een helm te dragen, kun je veel ellende voorkomen. Onderzoek laat zien dat helmgebruik de kans op hersenletsel met één derde verlaagt en de kans op hoofdletsel wordt zelfs 62% lager. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zet in op het stimuleren van het vrijwillig gebruik van de fietshelm. Op 16 april is alweer de 4e Dag van de Fietshelm. Lees meer over deze dag en over welk verschil het dragen van een fietshelm kan maken.
Hoe keren we de trend?
Wat kun je doen om inzicht te krijgen in de problematiek en letsel terug te dringen? Het team verkeer biedt verschillende mogelijkheden:
- Kwantitatief onderzoek
- Kwalitatieve verdieping
- Ontwikkeling interventie-aanpak
- Effectmeting
Heb je ook een (onderzoeks)vraag, zie je een kansen voor samenwerking of ben je benieuwd wat wij verder kunnen betekenen? Neem contact op met programmamanager Wietske Hoekstra of een van onze andere experts.
Samenwerken op dit onderwerp?
Ook interessant voor jou
Verkeersveiligheid
Jaarlijks worden zo'n 70.000 verkeersslachtoffers op de Spoedeisende Hulp behandeld met ernstig letsel. Vaak is eigen gedrag een belangrijke oorzaak. Het programma Verkeersveiligheid richt zich op het beschermen van de gezondheid van verkeersdeelnemers en op het stimuleren van veilig gedrag in het verkeer.
Meld je aan voor onze e-mail updates om op de hoogte te blijven.