“Helaas is dit geen incident. Het aantal fietsslachtoffers met ernstig letsel is in de afgelopen 10 jaar fors gestegen, namelijk met 24% in de periode 2014-2024. Het aantal SEH bezoeken als gevolg van ernstig letsel is bij ouderen in die periode van 10 jaar zelfs met 31 procent gestegen. Het aandeel SEH-bezoeken van 12-17-jarigen is in de periode 2014-2015 zelfs met 40% gestegen. Van de fietsslachtoffers met ernstig letsel (45.200 mensen in 2023) had 26% hersenletsel. Vaak met ingrijpende gevolgen”. Vertelt Martijntje Bakker, directeur en bestuurder bij kenniscentrum VeiligheidNL. 

Een fietshelm beschermt het hoofd via de schuimlaag in de helm. De laag veert mee en vermindert zo de impact op de hersenen. Deze buitenkant is glad, zodat hij makkelijk over de grond kan glijden en zo voor weinig weerstand zorgt. Dit verkleint de kans op nekletsel. De harde buitenkant van de helm zorgt ervoor dat de helm de kracht van de klap kan verdelen over een groter oppervlak en beschermt het hoofd tegen het binnendringen van scherpe voorwerpen.  

Een proactieve preventie-aanpak is erg belangrijk. Het dragen van een helm kan bij een ongeval een cruciaal verschil maken, we zetten de feiten op een rij.  

Op 16 april 2025 vindt de vierde editie van de landelijke Dag van de Fietshelm plaats. Het doel van deze dag is om het belang van het dragen van een fietshelm onder de aandacht te brengen, het vrijwillig gebruik van de fietshelm te stimuleren en helmgebruik ook bij de politiek hoger op de agenda te krijgen. Met deze meerjaren campagne willen de betrokken organisaties het aantal hoofd- en hersenletsels als gevolg van een fietsongeval verminderen. Ben je bestuurder en wil je weten wat je kunt doen om het gebruik van de fietshelm te stimuleren.? Bekijk dan hier hoe je met eigen media en activiteiten aan kunt haken bij de landelijke verkeersveiligheidscampagnes. Meer informatie over de Dag van de fietshelm lees je op Fietshelm | Kom veilig Thuis

Geschat wordt dat wanneer alle fietsers in Nederland een helm zouden dragen, er jaarlijks 100 tot 110 verkeersdoden en tussen de 1700 en 1900 ernstig verkeersgewonden voorkomen kunnen worden. Echter, naar schatting draagt slechts 5 procent van de mannelijke fietsers en 3 procent van de vrouwelijke fietsers in Nederland een fietshelm. Dit percentage is het laagste wereldwijd. 

In Nederland is (nog) geen draagvlak voor een helmplicht. Veel Nederlandse organisaties en belangenverenigingen zijn wel vóór het stimuleren van een fietshelm. Dat het stimuleren van een fietshelm effectief kan zijn, blijkt uit een langlopende aanpak in Denemarken. Daar wordt veel gebruik gemaakt van campagnes om het dragen van fietshelmen te stimuleren. Naast massamedia campagnes richt men zich op de AAA-aanpak; Awareness, Availibility en Attractiveness. Als eerste wordt het bewustzijn van mensen vergroot door te informeren over het positieve effect van het dragen van een fietshelm, namelijk het voorkomen van hersenletsel. Daarnaast wordt ervoor gezorgd dat fietshelmen goedkoop en eenvoudig te verkrijgen zijn (Availability). Als laatste wordt er gekeken naar het verbeteren van het ontwerp van een fietshelm en het aanstellen van volwassenen als rolmodellen voor kinderen (Attractiveness).  

Deze aanpak kan echter niet de volledige groei in het gebruik van fietshelmen verklaren. Mogelijk neemt door de campagnes het aantal fietsers met een helm toe, waardoor het straatbeeld verandert en je als fietser niet meer opvalt als je een helm draagt. Een helm dragen wordt normaler. Dit kan een belangrijke drempel wegnemen voor andere fietsers om ook een helm te gaan dragen. Zo versterken campagnes en sociale normen elkaar. 

Fietsen is in Nederland erg populair en gezond voor lichaam en geest. Een mooie gewoonte die zeker behouden moet blijven. Helaas kan fietsen dus ook een keerzijde hebben. Om het aantal letsels terug te dringen brengen wij oorzaken, gevolgen, risicogroepen en locaties van ongevallen in kaart. Wij maken hierbij gebruik van ons Letsel Informatie Systeem (LIS) en de MOnitor VErkeersslachtoffers (MOVE). Hierin worden data van Regionale Ambulancevoorzieningen (RAV’s) en Spoedeisende Hulp-afdelingen (SEH’s) verzameld en ontsloten in een interactief dashboard.  We signaleren bovendien trends en brengen advies uit voor een effectieve gedragsveranderingsstrategie.

Heb je ook een (onderzoeks)vraag met betrekking tot fietsletsel in je regio, welk gedrag of welke factoren in de infrastuctuur van invloed zijn? Of wil je meteen aan de slag met een effectieve interventie? Neem contact op met onze experts.