Veel gestelde vragen over veilig slapen

De voornaamste reden is dat een dekbed veel te warm is voor baby’s. Een dekbed bestaat namelijk uit meerdere lagen katoen, die de vulling voor het dekbed omhullen. Deze lagen noemen we een tijk. Tel je een dekbedhoes hierbij op, dan bestaat het dekbed in totaal uit 5 lagen: de eerste laag van de dekbedhoes, de eerste laag van de tijk, de vulling van het dekbed, de tweede laag tijk en tenslotte de tweede laag dekbedhoes. Zoveel lagen maakt een dekbed veel te warm. Omdat warm toedekken een risicofactor is voor wiegendood, raden we het gebruik van een dekbed dus af. Daarnaast kun je een dekbed lastig instoppen aan de zijkanten. Daardoor kan een kind gemakkelijker onder het beddengoed terechtkomen, waardoor het niet goed kan ademhalen. Vanaf de leeftijd van 2 jaar is het risico op wiegendood geweken en kan een kind met een gerust hart onder een dekbed slapen.

Bij wiegendood spelen twee factoren een belangrijke rol: belemmering van de adem en oververhitting. Wanneer de adem wordt belemmerd, kan een baby niet goed ademhalen doordat het met het gezichtje ergens tegenaan ligt. Bijvoorbeeld door de aanwezigheid van kussens in het bed (of hoofdbeschermers en grote knuffels). Maar ook de ouders zelf in geval van samen slapen. Oververhitting kan ontstaan door gebruik van te warm of losliggend beddengoed , zoals een dekbed. De exacte oorzaak van wiegendood is nog niet bekend, maar uit onderzoek blijkt dat er naar alle waarschijnlijkheid een relatie is met het natuurlijke ‘wekmechanisme’ van het kindje. De meeste baby’s die ergens met het gezichtje tegenaan liggen en daardoor moeilijker ademen, reageren onbewust door bijvoorbeeld het hoofdje opzij te draaien. Maar bij een heel klein deel van de baby’s hapert dit wekmechanisme, waardoor ze niet op tijd reageren en kunnen overlijden.  Door te voorkomen dat jonge baby’s in risicovolle situaties komen, kunnen we wiegendood voorkomen. Lees onze belangrijkste tips in de 4 van veilig slapen.

Een alarmmatje of slaapsensor is een ademhalingsmeter, die door middel van een bewegingssensor, ofwel detector, de ademhaling controleert. De sensor wordt bijvoorbeeld onder het matras gelegd en monitort de ademhaling van de baby. Als er meer dan 20 seconden geen ademhaling gedetecteerd wordt, gaat een alarm af. Er zijn vele varianten van dit product op de markt, waarbij de ademhaling of de hartslag geregistreerd wordt. Voor al deze producten geldt dat het niet zinvol is om een gezonde baby aan een dergelijke monitor te koppelen. Zelfs hoogwaardige medische monitoren hebben geen preventieve werking ten aanzien van wiegendood. Het veroorzaakt alleen maar onrust en paniek bij ouders bij een vals alarm. Een reguliere babyfoon of eventueel een webcam is voldoende om toezicht te houden op een gezonde baby.

Ja, een baby mag buiten slapen, veel kinderen slapen zelfs beter in de gezonde buitenlucht. Er bestaan speciale buitenslaaphuisjes, waar een kind zowel in de winter als de zomer in kan slapen. Dat zijn houten 'huisjes' waarin precies een matrasje past. Aan de voorzijde is het voorzien van horrengaas, waardoor er geen insecten, katten en honden bij de baby kunnen komen. Dit buitenslaaphuisje wordt op een aantal kinderdagverblijven in Nederland gebruikt, maar particulieren kunnen ze ook huren. Wanneer een kind probeert te gaan staan, kunnen ouders het huisje beter niet meer gebruiken. Kinderen kunnen als ze nog niet zo goed kunnen staan, tegen het horrengaas vallen. Daarnaast moet het matras goed aansluiten, en mag er geen ruimte zitten tussen het matras en de binnenmaat van het huisje. De bodem van het huisje is dicht vanwege ongedierte, zorg er daarom wel voor dat het matras regelmatig wordt geventileerd. 

Dunne campingmatrasjes zijn een doorn in het oog van veel ouders. Slaapt hun kind wel goed hierop? Krijgt hij zo geen pijn in de rug? Het lijkt comfortabeler om er dan maar een dikker matras bovenop te leggen, maar dat is absoluut niet veilig. Bij gebruik van een extra matras ontstaat namelijk het risico dat de baby tussen het matras en de flexibele zijwand van het bedje terecht komt en daardoor niet goed kan ademhalen. De flexibele zijwand is precies de reden waarom campingbedmatrasjes zo dun zijn: hierop kan het kindje tijdens het slapen wiebelen en draaien, zonder dat het tussen matras en wand terecht kan komen.

Een matrozenbedje is een manier van het bedje opmaken, waarbij het lakentje als een soort envelop gevouwen wordt. Hierdoor kunnen ouders het bedje gewoon ‘hoog’ opmaken, terwijl hun baby niet het risico loopt om onder het beddengoed te raken. Er zijn ook ‘kant-en-klaar’-producten op de markt. Ouders kiezen voor zo’n product of deze manier van opmaken, als ze het niet leuk vinden staan dat het bedje kort (dus voetjes bij het voeteneind) is opgemaakt. Bij een matrozenbedje is het erg belangrijk dat de methode goed toegepast wordt en dat de gebruiksaanwijzing goed wordt gevolgd. Als de baby sterker en beweeglijker wordt, bestaat de kans dat het verstrikt raakt in het laken. Op dat moment is het advies om een slaapzakje te gebruiken, eventueel in combinatie met een kort en strak opgemaakte laken en deken.

Met een kleine baby op vakantie, het lijkt soms op een hele verhuizing. Toch is het verstandig om ook een campingbedje mee te nemen, ook al past de baby prima in de kinderwagenbak. Er zit namelijk nogal wat verschil tussen een kinderwagenbak en een wieg of campingbedje. De kinderwagenbak hoeft aan veel minder eisen te voldoen volgens de Europese normen wat betreft luchtdoorlating. Dat is fijn als je door weer en wind buiten loopt, maar minder veilig als vaste slaapplek. Ouders kunnen daarom het beste een campingbedje gebruiken voor op vakantie of tijdens logeerpartijen. Er zijn verschillende soorten, zoals het klassieke, rechthoekige campingbedje met een metalen frame en de nieuwere bedjes in de vorm van een minitentje. Ouders moeten erop letten dat een bedje voldoet aan de Europese norm EN 716. Belangrijk is dat het een goed passend matrasje heeft waar een kind niet onder kan komen. Daarnaast moeten de zijwanden van het campingbedje bestaan uit luchtdoorlatende bekleding.

Nee, het is niet verstandig een tweeling bij elkaar in bed te leggen. Uit diverse studies blijkt dat tweelingen een verhoogd risico lopen op wiegendood. Dit risico wordt nog eens verhoogd wanneer de kinderen beweeglijk worden. Ze kunnen dan tegen elkaar aan rollen. Het broertje of zusje is dan eigenlijk te vergelijken met kussenachtig materiaal. Het veiligst is om de tweeling in elk een eigen bedje te laten slapen. Deze kunnen ouders dan naast elkaar zetten, zodat ze wel naar elkaar kunnen kijken. 

Bij reflux stroomt een deel van de maaginhoud terug in de slokdarm. Bij baby's komt reflux met teruggeven van voeding ('spugen') veel voor. Het is normaal en ze hebben er zelden last van. Regelmatig krijgen we de vraag of het helpt om een speciaal anti-refluxkussen te gebruiken, en of het veilig is voor een baby. Een anti-refluxkussen, ook wel een hellend kussen genoemd, zorgt ervoor dat het hoofdje van de baby hoger ligt dan de beentjes. Het idee erachter is dat de maaginhoud daardoor minder snel terugstroomt in de slokdarm. Uit onderzoek blijkt echter dat het schuinleggen van baby’s reflux, of de symptomen van reflux, niet vermindert. Het helpt dus niet. Bovendien bestaat de kans dat de baby door het schuin liggen naar beneden zakt in het bedje en onder het beddengoed kan raken. Daardoor kan het minder goed ademhalen. Wij adviseren dan ook om het niet te gebruiken. Sommige anti-refluxkussen hebben een wikkel en of rolletjes waarmee ouders hun baby kunt vastleggen, om het schuiven te voorkomen. Het vastleggen van de baby in bed raden we ten sterkste af in verband met het risico op vastdraaien of verstikking. Wat kunnen ouders wel doen?

• Ouders kunnen hun baby tijdens het voeden niet helemaal plat laten liggen, maar zoveel mogelijk schuin omhoog laten zitten.
• Houd de baby ook het eerste half uur na een voeding rechtop.
• Ga vlak na het voeden niet te druk met het kindje om.

Als deze adviezen niet helpen en ouders zich zorgen maken, adviseer dan om contact op te nemen met de huisarts of het consultatiebureau.

Vanwege het risico op wiegendood worden gewatteerde kussenachtige materialen, waaronder knuffels en dergelijke, afgeraden in een babybedje. Een (klein) knuffeldoekje, zonder vulling, mag wel. Met klein wordt bedoeld dat het niet, zodra het kindje het knuffeldoekje op haar gezicht legt, het matras mag raken. Als de doek wel rondom het hoofdje het matras raakt, ontstaat er een ruimte waarin uitgeademde lucht kan blijven hangen namelijk. Maar zolang het doekje klein is, is het geen probleem, ook niet als een kind het op het gezichtje legt. 

Baby's hebben het soms te warm of te koud als ze slapen. Dat is niet goed voor ze. Je wilt weten hoe je je baby het beste kunt aankleden en toedekken. Daarvoor kun je de TOG-waarde gebruiken.

Babykleding, slaapzakken en dekens zijn warmer of minder warm. Dat kun je zien aan de TOG-waarde (Thermal Overall Grade). Hoe hoger de TOG-waarde, hoe warmer de kleding of het beddengoed is. Hoe lager de TOG-waarde, hoe koeler. De TOG-waarde staat meestal op het label. 

De beste temperatuur voor de slaapkamer van je baby is 16 - 18°C.  Je kunt voelen of je baby het wam of koud heeft door zijn nekje te voelen. Dat doe je met de bovenkant van je vingers. Als het nekje lauw aanvoelt, is het goed. 

In deze tabel zie je welke TOG-waardes je kunt gebruiken bij verschillende temperaturen. Je ziet ook wat voor kleding en beddengoed je baby dan nodig heeft. Je moet de waarden van de kleding, slaapzak, deken en laken bij elkaar optellen. Een deken die je dubbelvouwt, telt ook dubbel. 

Let op: de TOG-waarde geldt alleen voor binnen. Je mag de TOG-waarde dus niet gebruiken voor buiten. 

Lees het volledige artikel over de TOG-waarde op kinderveiligheid.nl