Jonge kinderen ontwikkelen zich motorisch razendsnel. In twee jaar tijd verandert een trappelende baby met reflexmatige bewegingen in een rondrennende, klauterende peuter. Elk kind doorloopt grofweg hetzelfde ontwikkelpad met vaste mijlpalen. In de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) is het Van Wiechenonderzoek

Grove versus fijne motoriek

Wat de motoriek betreft, maken we onderscheid tussen de grove en de fijne motoriek. Onder de grove motoriek valt de lichaamscoördinatie, de balans en het voortbewegen. Bij de fijne motoriek gaat het om het functioneren van de handen. Kinderen ontwikkelen hun motoriek vooral tijdens spontane activiteiten, zoals bij het spelen.  

Voor elke mijlpaal, of ontwikkelingskenmerk zoals het in het Van Wiechenonderzoek wordt genoemd, is in theorie een gemiddelde leeftijd bekend waarop kinderen qua motoriek bepaalde vaardigheden beheersen. Maar, dat dient uitdrukkelijk te worden gezegd: in de praktijk is altijd sprake van individuele verschillen. Niet alleen omdat kinderen verschillen qua tempo binnen de ontwikkeling, de chronologie van de fasestappen en de eigen mogelijkheden, maar ook omdat de omgevingsfactoren een belangrijke rol spelen in de ontwikkelingsfasen. Zo zal ook de mate waarin een kind gestimuleerd wordt door de omgeving, denk aan ouders, broertjes en zusjes, peuterspeelzaal, crêche, kinderdagverblijf, school et cetera, een belangrijke factor zijn voor de wijze waarop een kind zich ontwikkelt. 

Ruim tien jaar geleden werd al aangetoond

Kinderen die te weinig bewegen, zijn minder lenig en hebben minder kracht om een klap op te vangen. Maar ze vallen ook sneller en minder goed door een mindere coördinatie (de mate waarin je je lichaam aanstuurt). Ze lopen daardoor een groter risico om letsel op te lopen na een ongelukkige val.

Het vervelende is dat een kind met beperkte motorische vaardigheden onzeker wordt en het vaak minder leuk vindt om te spelen en te bewegen. Dit kan leiden tot nog meer inactiviteit, verminderde sportdeelname en tenslotte overgewicht. 

Het is enorm belangrijk om kinderen van jongs af aan de ruimte te geven om zich (motorisch) te ontwikkelen. Dat begint al een paar dagen na de geboorte met ‘tummy time’, oftewel liggen op de buik. Door baby’s op de buik te leggen, leren ze hun hoofdje optillen en zich met de armpjes opdrukken. Ook is de buikligging de houding waaruit ze later gaan tijgeren en kruipen. 

Kinderen hebben daarnaast ruimte nodig om te bewegen. Tegenwoordig zitten jonge kinderen veel in stoeltjes, zoals de autostoel, de kinderwagen, een babyinzet op de kinderstoel. Dat is handig voor ouders, maar niet goed voor het kind.  

We geven hieronder twee adviezen die je kunt geven aan ouders, over het stimuleren van de motorische ontwikkeling van hun kind: 

• Adviseer ouders om hun baby onder toezicht een paar keer per dag even op de buik te leggen op een stevige ondergrond.  
• Laat jonge kinderen niet te lang zitten maar leg ze op hun rug op een vlakke ondergrond, op een kleed of in de box, met genoeg vrije ruimte om zich heen. 

Zodra kinderen beweeglijker worden, en de box dus te klein wordt, is het verstandig om te zorgen voor een babyproof huis. Een huis waarin een kruipend kind de wereld kan ontdekken zonder grote risico’s. Natuurlijk stoten ze een keer hun hoofd, dat is niet erg, die ervaring nemen ze mee voor de volgende keer.