“Sporten is gezond, maar alleen als je het morgen weer kunt doen”, zegt Jurre Trouw, manager Sportparticipatie van de KNSB. “Wij vinden schaatsen de mooiste sport die er bestaat, en al helemaal als je het op natuurijs kunt doen. Zorg wel dat je er klaar voor bent, dan kun je maximaal genieten van het natuurijs en verklein je de kans op blessures.”

In winters zonder natuurijs passeren wekelijks 200.000 mensen de poorten van de 22 kunstijsbanen in ons land. In zulke jaren melden zich tussen de twee- en drieduizend mensen met een schaatsblessure op de SEH-afdeling van een ziekenhuis. In 2021, toen Nederland voor het laatst bijna een volle week natuurijs kende, kwam het aantal uit op 6500 schaatsblessures. Daarvan waren er 5500 (84%) in de natuurijsperiode van 11-16 februari.

Schaatsers lopen op natuurijs relatief sneller een blessure op. Het gaat wel om dezelfde type kwetsuren als op kunstijs, maar iets vaker zijn de verwondingen ernstig van aard. Dat komt vooral doordat de geblesseerde schaatsers op natuurijs gemiddeld ouder zijn (en ouderen lopen sneller ernstig letsel op). Schaatsers die vanaf natuurijs op de SEH belanden zijn gemiddeld 46 jaar oud en 73 procent is 35 jaar of ouder. Gewonde kunstijs-schaatsers zijn gemiddeld 32 jaar, 44 procent is 35-plus.

De letselcijfers uit de natuurijsperiode van 2021 tonen dat het merendeel van de gewonde schaatsers letsel heeft aan schouder, arm of hand (72 procent), waarbij de polsbreuk het meest voorkomt (39 procent). Ruim een op de tien meldt zich met verwondingen aan hoofd, nek of hals (inclusief hersenschudding of ernstig schedel- of hersenletsel).

“Schaatsen op natuurijs vinden ook wij prachtig, maar het is erg jammer dat zo veel schaatsers op een SEH belanden”, zegt Martijntje Bakker, directeur-bestuurder van VeiligheidNL. “Schaatsen staat in jaren met natuurijs zelfs vaak in de top-5 van sporten met ernstig letsel, afgezet tegen het aantal beoefende uren. Wij gaan samen met de KNSB nader onderzoeken wat precieze oorzaken zijn en hoe we daar gericht iets aan kunnen doen. Blessurepreventie is, zo blijkt wel uit deze cijfers, erg belangrijk.”

Begin december konden schaatsliefhebbers al even ruiken aan natuurijs. Op enkele slim ontworpen ijsbanen, zoals de combibaan in Winterswijk, werd zelfs al twee ochtenden geschaatst. “Het kan dus nog altijd, ook nu de aarde opwarmt. Als het aan ons ligt, komen in heel het land meer van zulke combibanen te liggen”, zegt KNSB-manager Trouw. “Dat betekent ook dat je er als schaatsliefhebber altijd klaar voor moet zijn.”

Wie op skivakantie gaat, oefent thuis vaak al even op een borstelbaan of kunstsneeuwpiste. Schaatsers kunnen hun vaardigheid bijschaven en trainingsrondes maken op de 22 kunstijsbanen die Nederland rijk is. Daarnaast kun je thuis of in de sportschool allerhande oefeningen doen, met of zonder apparaten, om met name de been- en bilspieren te versterken. Trouw: “Zorg ervoor dat je lichaam in goede conditie is, dat is zo veel beter dan straks halsoverkop onvoorbereid het ijs op te gaan. Veel mensen die een keer op natuurijs hebben geschaatst, nemen zich voor om volgende winter beter te trainen op de kunstijsbaan. Vaak komt het er niet van, maar het kan nu nog, want alle banen zijn open.”

En dan heb je nog het materiaal, waarvan de schaatsen het belangrijkst zijn. Welk type schaatsen je ook hebt, zorg ervoor dat de ijzers goed geslepen zijn. “Ook dat kun je maar beter nu geregeld hebben, dan straks als het gaat vriezen en half Nederland schaatskoorts krijgt”, zegt Trouw. “Minstens zo belangrijk is dat je ook op natuurijs goede beschermingsmaterialen draagt, in elk geval handschoenen (liefst snijvast) én een helm.”

Als de temperatuur weer onder het vriespunt daalt en de schaatskoorts oploopt, dan zijn de natuurijsbanen de eerste plekken waar je veilig kunt schaatsen. Bij de KNSB zijn zo’n 450 natuurijsclubs aangesloten. Hier vind je een overzicht van waar zij gevestigd zijn, inclusief linkjes naar de websites van deze verenigingen.